27/10/2014
Lịch sử vùng đất quê hương
Lượt xem: 532
Một vùng đất địa linh nhân kiệt sinh dưỡng ra hàng ngàn những văn thân sĩ phu yêu nước, nhà cách mạng kiệt xuất và các tài năng văn học nghệ thuật của đất nước.
Tên Xuân Trường được chính thức xuất hiện trong thế kỷ XIX cho tới ngày nay.
Xuân Trường là vùng đất thuộc đồng bằng sông Hồng, được bao bọc bởi 3 con sông lớn là: Sông Hồng, sông Sò, sông Ninh Cơ. Vùng đất ấy là nơi “đất lành, chim đậu” với quá trình hình thành và phát triển hàng nghìn năm nay.
Vùng đất Xuân Trường ngày nay, từ xa xưa là một trong những vùng đất do biển bồi tạo nên; vào thế kỷ thứ VI, nơi đây được gọi là cửa biển “Đại Nha”.
Theo sử sách thì huyện Xuân Trường ngày nay vốn là một phần đất của hương Giao Thuỷ xưa kia. Tên “Giao Thuỷ” xuất hiện khoảng thế kỷ X. Một số sách sử, trong đó có “Đại Việt sử ký toàn thư”, khi chép về các sứ quân Ngô có nói rõ Ngô Nhật Khánh (cháu Ngô Quyền) ngoài việc chiếm giữ quê hương Đường Lâm, còn xây dựng căn cứ ở vùng Giao Thuỷ (Thuộc Nam Định ngày nay). Đầu thế kỷ X, Giao Thuỷ là vùng đất cửa sông giáp biển (bao gồm đất từ Nam Trực trở xuống).
Ở vùng này khi Ngô Quyền đánh thắng quân Nam Hán trên sông Bạch Đằng, đã có tả tướng tiên phong Nguyễn Công Thành lập công lớn. Sau chiến thắng, Ngô Quyền đã giao cho ông trấn giữ vùng cửa sông Giao Thuỷ. Ông sinh năm Đinh Sửu (917) và mất năm Nhâm Thìn (992), nhiều làng ở vùng phía Nam tỉnh Nam Định đã lập đền thờ Ông.
Tới thời Đinh (nửa cuối thế kỷ X) ngay từ khi chưa lên ngôi Hoàng đế, Đinh Tiên Hoàng đã nhiều lần tới đánh cá trên sông Giao Thuỷ và ngủ đêm ở chùa Nghiêm Quang. Dân làng Kiên Lao (xã Xuân Kiên) còn lưu giữ một truyền thuyết rất đẹp là: Khi Lê Đại Hành (941 - 1006) thống lĩnh tướng sĩ đi tiêu diệt quân Tống xâm lược, dân làng Kiên Lao đã tích cực đóng thuyền, chuẩn bị các phương tiện, vận tải giúp vua đánh giặc. Khi chiến thắng, Lê Hoàn đã về Kiên Lao khen thưởng nhân dân và quân sĩ.
Tới thời Trần (thế kỷ XIII), huyện Giao Thuỷ (bao gồm đất của cả hai huyện Xuân Trường và Giao Thuỷ ngày nay) là một trong 4 huyện thuộc phủ Thiên Trường (Mỹ Lộc, Thượng Nguyên, Nam Chân và Giao Thuỷ).
Còn tại sao tiền nhân lại lấy tên “Giao Thuỷ” đặt cho vùng đất này? Phải chăng Giao Thuỷ xưa là nơi giao hoà và trị thuỷ, là nơi được bồi đắp do nước của sông Hồng gặp thuỷ triều của biển Đông dâng lên làm cho phù sa ngưng đọng tạo thành? Giao Thuỷ - vì thế có thể coi là nơi giao hoà giữa nước của dòng sông mẹ (sông Cái) với nước của Biển Đông.
Đến đời Tự Đức (1862) Phủ Thiên Trường được đổi thành Phủ Xuân Trường, như vậy tên “Xuân Trường” được xuất hiện từ thế kỷ XIX, nhưng không chỉ địa danh huyện như hiện nay mà là địa danh của một phủ. Tới năm 1934 (đời vua Bảo Đại) phủ Xuân Trường chỉ còn là một đơn vị hành chính cấp huyện, cùng với huyện Giao Thuỷ thuộc tỉnh Nam Định. Cho tới năm 1948 mới chính thức đổi Phủ Xuân Trường thành huyện Xuân Trường.
Tháng 12/1967 theo quyết định của Chính phủ: Hai huyện Xuân Trường và Giao Thủy hợp nhất thành huyện Xuân Thủy.
Sau 30 năm hợp nhất, ngày 26/2/1997 Chính phủ có Nghị định 19/CP chính thức tách huyện Xuân Thuỷ thành 2 huyện Xuân Trường và Giao Thuỷ. Huyện Xuân Trường tái lập, chính thức đi vào hoạt động theo đơn vị hành chính mới từ 01/4/1997. Huyện có diện tích hơn 112km2, dân số hơn 19 vạn người (theo số liệu thống kê 2010) trong đó gần 30% đồng bào theo đạo Thiên chúa, với các đơn vị hành chính cấp xã gồm: Thị trấn Xuân Trường, Xuân Châu, Xuân Thượng, Xuân Hồng, Xuân Thuỷ, Xuân Thành, Xuân Phong, Xuân Đài, Xuân Tân, Xuân Bắc, Xuân Ngọc, Xuân Phương, Xuân Trung, Xuân Phú, XuânVinh, Xuân Kiên, Xuân Hòa, Xuân Ninh, Xuân Tiến và Thọ Nghiệp.
Xuân Trường hôm nay