Xuân Trường là huyện nằm ở phía Đông Nam của tỉnh Nam Định, có diện tích tự nhiên 116,09 km², gồm 13 xã, 01 thị trấn với dân số 21 vạn người, trong đó đồng bào theo đạo Công giáo chiếm tỷ lệ khoảng 30%. Đảng bộ huyện Xuân Trường hiện có 57 tổ chức cơ sở Đảng với trên 8.500 đảng viên. Nhân dân Xuân Trường có truyền thống hiếu học, sáng tạo trong lao động, sản xuất, kiên cường, anh dũng trong đấu tranh chống giặc ngoại xâm.

Sau gần 30 năm hợp nhất với huyện Giao Thủy thành huyện Xuân Thủy, ngày 01/4/1997 huyện Xuân Trường được tái lập và chính thức đi vào hoạt động theo đơn vị hành chính mới. Những ngày đầu tái lập còn gặp nhiều khó khăn về tổ chức, bộ máy, là một huyện thuần nông với sản xuất nông nghiệp là chủ yếu… Song Đảng bộ, Chính quyền và Nhân dân huyện Xuân Trường đã nêu cao tinh thần trách nhiệm, ý chí tự lực, tự cường, đoàn kết, năng động, sáng tạo vượt qua mọi khó khăn, thách thức để ổn định tình hình, đưa các hoạt động vào nề nếp; xây dựng nền tảng vững chắc để từng bước định hướng phát triển kinh tế - xã hội phù hợp với từng giai đoạn cụ thể.

Ngay sau khi tái lập, huyện đã đặc biệt quan tâm đến công tác xây dựng quy hoạch - nhất là quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế - xã hội, quy hoạch phát triển khu trung tâm huyện, quy hoạch của các địa phương, các ngành, lĩnh vực. Với quyết tâm và sự chung sức, đồng lòng của toàn Đảng bộ, Chính quyền và Nhân dân, đến nay huyện Xuân Trường đã vươn lên là một điểm sáng của tỉnh Nam Định trong phát triển kinh tế - xã hội. Tính đến hết năm 2024, quy mô nền kinh tế tăng gần 16 lần so với năm 1997; tổng mức đầu tư toàn xã hội đạt trên 23.000 tỷ đồng. Cơ cấu kinh tế chuyển dịch theo hướng tiến bộ, tỷ trọng Công nghiệp - Xây dựng - Dịch vụ chiếm 91,35%%; Nông nghiệp - Thuỷ sản chỉ còn 8,65%. Tốc độ tăng trưởng kinh tế bình quân 28 năm đạt trên 10%. Thu nhập bình quân đầu người đạt trên 85 triệu đồng. Thu ngân sách nhà nước đạt 824,290 tỷ đồng, bằng 137% dự toán giao, gấp 38,9 lần so với năm 1997 (21,2 tỷ đồng).

Sản xuất nông nghiệp chuyển dần sang sản xuất hàng hóa theo hướng hiệu quả, bền vững với nhiều mô hình tích tụ, tập trung ruộng đất, chuyển đổi cây trồng, vật nuôi, mô hình cánh đồng lớn mang lại giá trị kinh tế cao. Hệ thống kết cấu hạ tầng nông nghiệp, nông thôn được đầu tư nâng cấp, xây mới tương đối hoàn chỉnh, đồng bộ; nhiều tiến bộ khoa học kỹ thuật được áp dụng vào sản xuất làm thay đổi tư duy sản xuất, tập quán, thói quen canh tác của nông dân. Xuân Trường là một trong những huyện đầu tiên của tỉnh Nam Định xây dựng thành công mô hình liên doanh, liên kết giữa Doanh nghiệp và Nông dân trong sản xuất nông nghiệp hàng hoá. Đến nay, toàn huyện có 80 cánh đồng lớn, 08 mô hình liên kết, 05 doanh nghiệp và trên 100 cá nhân tích tụ ruộng đất để sản xuất lúa giống, lúa chất lượng cao, sản xuất hàng hóa. Năng suất lúa bình quân 28 năm đạt 125,2 tạ/ha/năm; giá trị sản xuất trên 1ha canh tác năm 2024 đạt 145 triệu đồng, tăng gần 6 lần so với năm 1997 (25,5 triệu đồng). Chăn nuôi phát triển mạnh cả về số lượng và chất lượng theo hướng chuyển từ chăn nuôi nhỏ lẻ sang chăn nuôi tập trung theo mô hình trang trại, đảm bảo an toàn dịch bệnh và vệ sinh môi trường.

Chương trình mục tiêu Quốc gia về xây dựng Nông thôn mới (NTM) đạt được nhiều kết quả quan trọng, nổi trội: Với cách làm bài bản, chủ động, sáng tạo, dân chủ, đi vào thực chất, huyện Xuân Trường được công nhận đạt chuẩn NTM năm 2017, về đích sớm hơn 3 năm so với kế hoạch, là một trong 5 huyện đầu tiên của tỉnh Nam Định và là một trong 50 huyện đầu tiên của cả nước về đích NTM. Sau khi hoàn thành xây dựng NTM, huyện chuyển trọng tâm sang xây dựng NTM nâng cao, NTM kiểu mẫu. Đến nay 100% xã, thị trấn trong huyện đạt chuẩn NTM nâng cao; có 7/13 xã được công nhận NTM kiểu mẫu, thị trấn Xuân Trường được công nhận đạt chuẩn Đô thị văn minh, xã Xuân Phúc đạt chuẩn xã thông minh; có 140/167 thôn, xóm, tổ dân phố được công nhận đạt chuẩn Khu dân cư NTM kiểu mẫu; 54 sản phẩm OCOP. Ngày 31/3/2025, huyện Xuân Trường đã được Thủ tướng Chính phủ quyết định công nhận đạt chuẩn NTM nâng cao năm 2024 – Là một trong 3 huyện đầu tiên của tỉnh Nam Định và là một trong 20 huyện đầu tiên của cả nước về đích NTM nâng cao.

Sản xuất công nghiệp, thương mại, dịch vụ tiếp tục phát triển ổn định, năng động, tăng cả về số lượng, chất lượng. Thời điểm tái lập, toàn huyện chỉ có 13 doanh nghiệp và khoảng hơn 100 cơ sở sản xuất kinh doanh, đến nay đã có trên 2.700 doanh nghiệp, cơ sở sản xuất đang hoạt động, giải quyết việc làm cho trên 27.000 lao động với thu nhập ổn định. Tốc độ tăng trưởng giá trị sản xuất CN-XD bình quân giai đoạn 2020-2025 ước đạt 12,91%/năm. Giá trị sản xuất CN-XD năm 2024 đạt 12.338 tỷ đồng, tăng hơn 200 lần so với năm 1997 (59,2 tỷ đồng). Công tác xúc tiến, thu hút đầu tư được triển khai có trọng tâm, trọng điểm và đã đạt được những hết quả tích cực, nhiều nhà đầu tư lớn trong và ngoài nước quan tâm, đầu tư vào huyện. Từ năm 1997 đến nay, có 30 dự án đầu tư trong nước với tổng số vốn đăng ký 2.751 tỷ đồng và 5 dự án FDI thu hút 10 nhà đầu tư triển khai các thủ tục thuê đất tại CCN Xuân Tiến giai đoạn 2; 05 nhà đầu tư đã được UBND tỉnh cho phép nghiên cứu, khảo sát, hiện đang triển khai đầu tư xây dựng hạ tầng kỹ thuật tại các khu, cụm công nghiệp gồm: khu công nghiệp Thượng Thành giai đoạn 1 với diện tích khoảng 199 ha, khu công nghiệp Xuân Kiên với diện tích khoảng 198 ha, cụm công nghiệp Xuân Tiến 2 với diện tích khoảng 59 ha, cụm công nghiệp Xuân Vinh khoảng 55 ha và cụm công nghiệp Nam Điền diện tích 55ha. Toàn huyện hiện có 04 Cụm công nghiệp đang hoạt động; 100% xã, thị trấn có cơ sở sản xuất CN-TTCN. Các làng nghề truyền thống hoạt động ổn định, đảm bảo việc làm và thu nhập cho người lao động.

Bên cạnh đó, hạ tầng kinh tế - xã hội được tập trung đầu tư xây dựng, nâng cấp theo hướng chuẩn hóa, hiện đại, đồng bộ và kết nối với nhiều công trình trọng điểm ở trung tâm huyện và các xã, thị trấn, các tuyến đường giao thông huyết mạch, các chợ nông thôn, công trình nước sạch… góp phần làm thay đổi căn bản bộ mặt nông thôn, phục vụ đắc lực cho phát triển kinh tế - xã hội và đời sống nhân dân, như: Hệ thống hạ tầng khu Trung tâm huyện, Quần thể lưu niệm cố Tổng Bí thư Trường Chinh, đền Liệt sỹ huyện; tuyến đường bộ mới Nam Định – Lạc Quần – Đường bộ ven biển; cao tốc Ninh Bình – Hải Phòng (đoạn đi qua 5 xã trên địa bàn huyện); đường 32m, đường 488, đường 489, đường 489C từ cầu Lạc Quần đến Sa Cao, đường Bắc – Phong – Đài, đường Xuân Thủy – Nam Điền; dự án kiên cố hóa các hệ thống kênh cấp I (Đồng Nê, Trung Linh, Trà Thượng, Thanh Quan, Cát Xuyên); nâng cấp và kiên cố hoá toàn tuyến đê Hữu Hồng, đê tả Ninh Cơ,….

Cùng với phát triển kinh tế, nhiệm vụ phát triển văn hóa - xã hội được quan tâm, chăm lo tạo nền tảng cho sự phát triển toàn diện của huyện. Trong đó, Giáo dục - Đào tạo được xác định là một trong 2 mũi nhọn truyền thống được ưu tiên trong chiến lược phát triển kinh tế - xã hội của huyện. Ngành GD-ĐT huyện liên tục được công nhận danh hiệu tiên tiến xuất sắc của tỉnh; toàn huyện có 61/61 trường đạt chuẩn Quốc gia. Các hoạt động văn hóa văn nghệ, thể thao có nhiều chuyển biến. Các thiết chế văn hóa từ huyện đến cơ sở được đầu tư xây dựng đồng bộ, theo chuẩn NTM; môi trường văn hóa được cải thiện. Tỷ lệ hộ gia đình đạt danh hiệu “Gia đình văn hóa” đạt trên 90%; tỷ lệ xóm, thôn, tổ dân phố đạt danh hiệu văn hóa đạt 100%; 100% cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp, trường học, trạm y tế đạt chuẩn văn hoá. Các lễ hội truyền thống được duy trì và phát triển đáp ứng nhu cầu tín ngưỡng của Nhân dân. Chùa Keo - Hành Thiện được Nhà nước công nhận là di tích kiến trúc nghệ thuật Quốc gia đặc biệt, lễ hội chùa Keo được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận là di sản văn hóa phi vật thể Quốc gia. Công tác khám chữa bệnh, chăm sóc sức khỏe cho nhân dân từng bước được nâng cao chất lượng, hướng tới sự hài lòng của người bệnh. An sinh xã hội được thực hiện tốt, đảm bảo giải quyết kịp thời, đầy đủ chính sách cho các đối tượng; chất lượng đời sống, tinh thần của người dân, nhất là khu vực nông thôn ngày một nâng lên. Mỗi năm, toàn huyện có trên 3.000 lao động được dạy nghề và giải quyết việc làm mới. Tỷ lệ hộ nghèo năm 1997 là 22,5% đến năm 2024 giảm xuống còn 0,74%. Tỷ lệ bao phủ Bảo hiểm y tế được duy trì ở mức cao, đạt trên 95%. Đời sống vật chất, tinh thần của nhân dân được cải thiện và nâng cao; diện mạo nông thôn thêm nhiều khởi sắc.

Quốc phòng - quân sự địa phương được củng cố vững chắc. Hàng năm đều hoàn thành 100% chỉ tiêu giao quân; tổ chức tốt các cuộc diễn tập, huấn luyện. An ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội, an ninh tôn giáo, an ninh nông thôn được giữ vững;  tạo môi trường, điều kiện thuận lợi cho phát triển kinh tế - xã hội của huyện.

Công tác xây dựng Đảng được đẩy mạnh, hệ thống chính trị được tăng cường; phương thức, năng lực lãnh đạo của các cấp ủy đảng từ huyện đến cơ sở được đổi mới, nâng cao; hiệu lực, hiệu quả quản lý, điều hành của chính quyền các cấp được nâng lên, đáp ứng yêu cầu phát triển của huyện trong giai đoạn mới. Huyện đã hoàn thành việc sắp xếp đơn vị hành chính cấp xã giai đoạn 2023-2025; hiện đang tích cực triển khai thực hiện việc sắp xếp, tinh gọn tổ chức, bộ máy các cơ quan trong hệ thống chính trị huyện theo Nghị quyết số 18-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương Đảng và Kết luận số 126-KL/TW, Kết luận số 127-KL/TW của Bộ Chính trị. Kỷ luật, kỷ cương hành chính, đạo đức công vụ, tinh thần, trách nhiệm phục vụ nhân dân của đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức được nâng cao.

Nhìn lại những kết quả đạt được của huyện Xuân Trường 28 năm qua, có thể khẳng định là to lớn, toàn diện và đáng tự hào; là kết tinh của tinh thần đoàn kết, sáng tạo, dám nghĩ, dám làm; sự cố gắng, nỗ lực bền bỉ không ngừng; quyết tâm vượt lên mọi khó khăn, thử thách của các thế hệ cán bộ, đảng viên và nhân dân Xuân Trường, đã làm thay đổi hẳn diện mạo để có Xuân Trường hôm nay đổi mới, khởi sắc và vươn lên phát triển mạnh mẽ.

Với những kết quả đạt được, nhiều năm huyện nhà được xếp trong tốp dẫn đầu phong trào thi đua của tỉnh Nam Định. Nhân dân và lực lượng vũ trang huyện và 12 xã, thị trấn đã được phong tặng danh hiệu Anh hùng lực lượng vũ trang thời kỳ kháng chiến chống Pháp. Cán bộ và xã viên HTX nông nghiệp Xuân Phương được phong tặng danh hiệu Anh hùng lao động thời kỳ đổi mới. Năm 2016, nhân dân và cán bộ huyện Xuân Trường vinh dự được Chủ tịch nước tặng thưởng Huân chương Lao động Hạng Nhì; năm 2019, được tặng thưởng Huân Chương lao động Hạng III. Nhiều cơ quan, đơn vị, cá nhân được các cấp, các ngành vinh danh và trao tặng nhiều phần thưởng cao quý.

Phát huy truyền thống văn hiến, cách mạng của quê hương và những thành tựu to lớn đạt được trong những năm qua; Bước vào kỷ nguyên mới, Đảng bộ, Chính quyền và Nhân dân huyện Xuân Trường quyết tâm thực hiện đổi mới, tăng cường đoàn kết, giữ vững kỷ cương, tiếp tục triển khai thực hiện việc sắp xếp tổ chức bộ máy hệ thống chính trị huyện đảm bảo tinh gọn, mạnh, hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả; khai thác mọi nguồn lực để phát triển kinh tế - xã hội nhanh và bền vững; gắn phát triển kinh tế với phát triển văn hoá, xã hội và bảo vệ môi trường; tăng cường củng cố quốc phòng - an ninh, ổn định chính trị - xã hội; cải thiện và nâng cao hơn nữa đời sống vật chất, tinh thần cho nhân dân.

Với bản lĩnh, trí tuệ và tình yêu quê hương, đất nước của người Xuân Trường, Đảng bộ, Chính quyền và Nhân dân trong huyện nhất định sẽ vượt qua mọi khó khăn, thách thức để viết tiếp những trang sử vàng truyền thống, xây dựng quê hương Xuân Trường thân yêu ngày càng phát triển giàu mạnh, văn minh, xứng danh quê hương văn hiến anh hùng, quê hương của Tổng Bí thư Trường Chinh kính mến./.

Đ/c Bùi Văn Hảo – TUV, Bí thư Huyện uỷ,

 Chủ tịch HĐND huyện